Een van de algemeen bekende cliché’s is dat personen met autisme niet goed tegen verandering kunnen. Ik reken mezelf zeker tot die groep. Verandering is niet goed voor mijn welzijn.

Dat ik een gewoontedier ben mag duidelijk zijn. Maandag is spaghettidag, dinsdag kipdag en woensdag frietjes. Ik drink het liefst high quality Ceylon zwarte thee. De frustratie van ‘s morgens mijn kleding uitkiezen leidde tot de beslissing dat ik nu gewoon een hele stapel dezelfde zwarte broeken heb. En voor je mij voor gek verklaard, Steve Jobs had ook vaste kleding voor elke dag klaarliggen. Hij worstelde met net hetzelfde probleem.

Ik citeer hem even:

“I don’t want to make decisions about what I’m eating or wearing. Because I have too many other decisions to make.”

Dat gezegd zijnde wil ik een paar dingen toch nuanceren.

Het is niet dat ik deze beslissingen niet kan of wil nemen. Maar elke beslissing die je neemt vergt energie. Een mens heeft elke dag maar een beperkte dosis energie. De keuze is dus waaraan ik mijn energie wens te besteden.

Je zou denken: beslissen wat je gaat eten vergt toch niet zoveel energie. Je zou ervan opkijken hoeveel bewuste gedachteprocessen een mens zet om tot die beslissing te komen.

• Wat lusten mijn gezinsleden?
• Hoeveel energie heb ik deze week tijdens de avonden over om nog te koken. Dus: kan ik een uitgebreide maaltijd koken of liever iets simpeler?
• Wie gaat hiervoor naar de winkel?
• Welke ingrediënten heb ik allemaal nodig? Eventueel extra benodigdheden?
• Is het een dag waarop we allemaal samen kunnen eten of toch allemaal apart?
• …

Zoals je ziet is het beslissen van eten een complexe meervoudige beslissing. Daarvan heb ik er liefst zo weinig mogelijk op een dag.

Anderzijds merk ik dat verandering wel mogelijk is.

• Ik haalde al aan dat ik liefst zwarte Ceylon thee drink. Het is een bekende, milde smaak die niet teveel varieert en niet teveel bouquet geeft in de mond. Tenminste als de thee warm is, koude zwarte thee is niet te drinken. Nu zijn er maar weinig plaatsen die deze thee serveren. Dus de realist in mij was genoodzaakt andere smaken te verkennen. Ik leerde: thee met zoethout of fruitthee is echt niet mijn ding. Kruindeinfusies zijn een optie. Ik drink best graag combinaties met verbena, linde, citroengras en oranjebloesem. De smaak is ondertussen zo bekend dat ik ook hiervan een voorraadje heb ingeslagen.

• Daar waar ik vroeger zelden van mijn bureaustoel af te halen was omdat ik aan het gamen was, heb ik deze week besloten om het zwaardere gamen te stoppen. Dit is niet zomaar een verandering in thee maar zelfs verandering van een levenswijze. Ik ruil gamen voor wandelen, vrijwilligerswerk en meer ‘in real life’ sociaal contact.

Ook deze grote veranderingen kan ik best. Maar hiervoor is een veilige thuisomgeving nodig. De zekerheid dat wanneer ik val ik ook het netwerk heb om weer recht te staan. Daarnaast een zee van begrip, aanmoediging, mildheid, schoppen onder mijn kont, tijd, moed en doorzettingsvermogen.

Die veilige thuissituatie is hierbij zeer belangrijk. Maar hiermee wil ik ook zeggen dat er rust moet zijn in mijn leven. Negatieve invloeden van buitenaf moeten tot een minimum beperkt worden. Waarom: ook negativiteit van anderen neemt een deel van de dagelijks beschikbare energie weg.

Wanneer iemand mij bijvoorbeeld vertelt dat ik een stomme hobby heb dan begint mijn brein te analyseren. Wie zegt dit tegen mij? Hecht ik waarde aan wat deze persoon vindt van mij? Waarom komt hij/zij/hun tot dit besluit? Heeft een reactie zin? Welke reactie wil ik dan overbrengen? Hoe breng ik deze reactie best? Wat verwacht ik van de andere te verkrijgen als ik reageer? … Een kleine opmerking die ogenschijnlijk langs de mond weg gezegd wordt krijgt zo een cascade aan gedachtegangen. Het doet me denken aan iets wat ik onlangs ergens las:

‘there is no such thing as a small thing’

Weet dus dat verandering geen evidentie is. Dat er veel meer onder de oppervlakte afspeelt dan je op mijn gezicht kan aflezen. In dit opzicht blijkt nogmaals dat autisme een onzichtbare stoornis is. 90% van datgene dat zich afspeelt is onzichtbaar, gebeurt in ons hoofd en zullen we maar zelden uitspreken. Maar dit wil niet zeggen dat het er niet is. Vergelijk het gerust met een ijsberg, je vaart je boot toch ook uit de richting want hoewel je maar een kleine top ziet besef je daarvan wel heel goed dat het meeste onzichtbaar onder het water schuilt. Onthoudt dat dit ook voor autisme geldt, je ziet het niet maar de impact is enorm en reëel in ons dagelijks leven.

Maar het allerbelangrijkste: met de nodige steun, tijd, motivatie en moed is verandering wel degelijk mogelijk. Geef jezelf de tijd om tot de veranderingen te komen. Stapje voor stapje. Met vallen en opstaan.